Kinh nghiệm chụp ảnh: Hướng dẫn chụp ảnh chân dung (phần II)
| 30/08/2012 0:00 AM
Hướng dẫn bạn thiết lập các tùy chọn trong máy ảnh.
Ở Việt Nam, có một quan niệm tồn tại đã từ lâu như một lẽ hiển nhiên, rằng những ai theo đuổi ảnh chụp phong cảnh thường sẽ lựa chọn Nikon, còn những ai yêu thích nhiếp ảnh chân dung thường sẽ chọn lựa Canon. Đó là bởi vì màu ảnh mà Nikon tạo ra thường rực rỡ, có độ tương phản cao và thiên về tone đỏ vàng ấm áp. Trong khi đó, màu ảnh do Canon tạo ra lại thiên về tone xanh lành lạnh, và có độ tương phản dịu mắt. Cộng thêm yếu tố người Việt Nam thuộc chủng người da vàng, nên ảnh chụp chân dung bằng các sản phẩm của Canon thường cho ra kết quả mà cả “mẫu” lẫn “nháy” đều mơ ước: một nước da trắng trẻo (do tone xanh của máy kết hợp với sắc vàng của da), mịn màng (do độ tương phản dịu mắt của máy) như của các cô gái nước ngoài!
Tuy nhiên quan niệm đó ngày nay đã không còn mang nặng tính áp đặt như xưa nữa, bởi hầu hết những ai chơi ảnh chân dung bằng máy kỹ thuật số đều đã có trong tay một cây đũa phép thần kỳ: phần mềm Photoshop. Cá nhân người viết bài này thiên về ảnh chụp đời thường, báo chí nên không giỏi về Photoshop, nhưng tôi vẫn thành thật khuyên các bạn nếu muốn có những tấm hình chân dung đẹp – đặc biệt khi điều kiện kinh tế không cho phép sở hữu những chiếc ống kính hay thân máy đắt tiền – thì hãy tìm hiểu cách xử lý hậu kỳ bằng phần mềm này.
Chuyện tone xanh hay tone đỏ, ám màu này màu kia, chỉ cần bạn lưu ảnh lại dưới định dạng RAW và dùng Photoshop phiên bản đi kèm Lightroom thì đều có thể sửa lại được chỉ bằng vài cái kéo chuột rất đơn giản. Để học về Photoshop, có thể tìm và download giáo trình bài bản từ cơ bản tới nâng cao từ trên mạng, hoặc có thể tìm các tutorials có kèm video hướng dẫn để học theo từng kỹ thuật chỉnh sửa ảnh khác nhau. Tại Việt Nam, các bạn có thể học và trao đổi kinh nghiệm sử dụng Photoshop tại diễn đàn vnphoto theo link sau: http://www.vnphoto.net/forums/forumdisplay.php?f=18
Đặc biệt trong diễn đàn này, các thread do nhiếp ảnh gia hafoto “đứng lớp” nhận được rất nhiều phản hồi tích cực về tính hữu dụng và đơn giản của các bài giảng.
Bên cạnh việc học sử dụng Photoshop, một vài bí quyết sau sẽ giúp bạn có được tấm hình chụp chân dung thật đẹp:
1. Cân bằng trắng chính xác
Cân bằng trắng (white balance) chính xác là một bước vô cùng quan trọng để tránh cho ảnh chụp bị ám màu một cách vô ý (và do đó da mẫu cũng bị ám màu theo). Máy ảnh nào cũng đều có tính năng cân bằng trắng tự động (auto white balance) và các cân bằng trắng theo điều kiện sáng định sẵn (sunny, cloudy, shadow, flash, v..v..), tuy nhiên chúng thường không hoạt động chính xác trong các điều kiện sáng phức tạp với nhiều nguồn sáng khác nhau (đèn huỳnh quang cùng với đèn sợi đốt trong một căn phòng có ánh nến chẳng hạn!). Lúc này, có hai cách để kiểm soát cân bằng trắng:
Cách 1: sử dụng cân bằng trắng theo độ K
Để hiểu rõ hơn về tính chất của độ K trong cân bằng trắng, các bạn vui lòng đọc lại bài viết về Thiết lập các thông số trước khi chụp. Một cách đơn giản và dễ nhớ nhất: độ K để càng cao sẽ cho ra nước ảnh càng nóng (ngả vàng đỏ, ấm áp). Hệ quy chiếu độ K trong thiết lập white balance với từng trường hợp chụp cụ thể như sau:
Trời xanh, quang | 10.000 - 15.000 K
Trời âm u nhiều mây | 9.000 - 10.000 K
Ánh sáng ban ngày (trời quang, mặt trời cao) | 6.500 K
Ánh sáng mặt trời (trung bình) | 5.400 - 6.000 K
Đèn flash | 5.400 - 6.000 K
Đèn huỳnh quang | 4.000 - 5.000 K
Mặt trời mọc / lặn | 3.000 - 4.000 K
Đèn chiếu sáng gia dụng | 2.500 - 3.000 K
Đèn dây tóc | 2.650 - 2.980 K
Nến | 1.200 - 1.500 K
Như vậy, nếu muốn màu da mẫu khi lên ảnh không quá gắt (như màu tôm luộc), người chụp có thể giảm đi một giá trị độ K để tăng thêm sắc xanh cho ảnh.
Cách 2: sử dụng custom white balance
Đáng tiếc là không phải máy ảnh nào cũng có cân bằng trắng theo độ K. Đây là một tính năng thường chỉ được cung cấp trên các dòng máy ảnh cao cấp của các hãng. Với các dòng máy ảnh thấp hơn (và cả máy compact), người dùng có thể sử dụng tính năng custom white balance. Hiểu nôm na là với custom white balance, người chụp sẽ chỉ thị cho máy biết “Cái ABC XYZ này được gọi là màu trung tính (neutral) trong điều kiện chụp ngày hôm nay.” Từ đó, máy sẽ dùng thông số màu mà nó đo được với cái ABC XYZ đó để chọn làm tone trung tính cho mã hóa màu.
Cách sử dụng custom white balance như sau:
Đầu tiên, bạn cần một mảnh giấy màu trắng. Hoặc tại các cửa hàng trang thiết bị nhiếp ảnh, bạn có thể hỏi mua loại greycard 18%, là loại giấy chuẩn xác nhất để phục vụ mục đích này.
Chụp một tấm hình trong điều kiện ánh sáng mà sau đó bạn sẽ thực hiện bộ ảnh, với mảnh giấy này chiếm toàn bộ phần trung tâm khung hình. Chú ý White Balance lúc này để Auto.
Trong Menu, chọn Custom White Balance:
Máy sẽ tự động chuyển về chế độ Xem lại, từ tấm hình chụp gần đây nhất, chính là tấm hình vừa chụp ở bước trên. Nhấn nút Set, máy sẽ hỏi bạn có chắc muốn sử dụng dữ liệu của tấm hình này để làm custom white balance không. Chọn Yes:
Nhấn nút WB trên thân máy, hoặc với một số mẫu máy khác bạn phải vào Menu / White Balance và chọn kiểu cân bằng trắng là Custom:
Lúc này, máy đã sẵn sàng để chụp hình với cân bằng trắng theo dữ liệu bạn đã nhập:
2. Tận dụng nguồn sáng tự nhiên
Tại sao cứ trời nắng đẹp là chúng ta lại rủ nhau đi chụp ảnh ngoài trời? Tại sao bạn gần như hoàn toàn bất lực với ảnh chụp chân dung lúc 12 giờ trưa? Tất cả là do tác động của nguồn sáng tự nhiên tại thời điểm chụp. Trời nắng đẹp cho ta 3 cái lợi: Cái lợi thứ nhất là tâm trạng thoải mái, phấn khích. Cái lợi thứ hai là tạo ra tone màu ấm áp, tươi tắn, độ tương phản tốt cho tấm ảnh. Cái lợi cuối cùng là nhờ có nguồn sáng tự nhiên đầy đủ này mà ta có thể giảm thiểu ISO xuống mức tối đa, do đó tạo hiệu ứng mịn da cho mẫu (tôi luôn thích thủ thuật này vì nó thực sự hiệu quả, đặc biệt với những ai sở hữu một chiếc máy có khả năng hạ thấp ISO xuống mức 50!).
Trong khi đó, thời điểm 12 giờ trưa thông thường nắng vừa quá gắt, dẫn đến hiện tượng “bạc màu” ảnh, vừa có góc chiếu rọi thẳng đứng từ trên cao xuống, gây hiện tượng đổ bóng trên mặt mẫu (hai mắt tối sầm, đen thui do hàng mi giả quá dài!).
Với ảnh chụp chân dung, an toàn nhất là chụp thuận chiều ánh sáng. Tức là nguồn sáng ở phía sau lưng người chụp, lý tưởng nhất là chếch 45 độ từ chính giữa hoặc hai bên phía trên chiếu xuống mẫu. Tuy nhiên, nếu muốn tạo ra hiệu ứng đường “ven” – ví dụ như một luồng sáng đẹp xung quanh mái tóc chẳng hạn – thì ánh sáng lại phải đến từ chiều ngược lại (chếch 45 độ từ sau lưng mẫu về phía người chụp) thì mới có thể thực hiện được. Trong cả hai trường hợp này, người chụp đều cần thiết lập Metering mode ở chế độ Spot metering, và đo sáng vào đúng mặt mẫu để đảm bảo mặt mẫu không bị cháy sáng hoặc thiếu sáng.
Mái tóc lên màu rất đẹp khi sử dụng nguồn sáng chiếu ngược, nhưng rủi ro bị tối mặt mẫu là gần như không thể tránh khỏi. Lúc này, bạn cần một nguồn sáng phụ trợ.
3. Sử dụng nguồn sáng phụ trợ
Khi điều kiện ánh sáng tự nhiên không đủ để đáp ứng nhu cầu ảnh chụp (chụp trong nhà buổi tối, chụp ngược sáng) thì nguồn sáng phụ trợ sẽ giúp bạn đảm bảo tấm ảnh được đủ sáng. Hãy bật tất cả các loại đèn mà bạn có, đặc biệt ưu tiên bóng đèn sợi đốt vì chúng cho tone màu ảnh ấm áp hơn ánh sáng đèn huỳnh quang. Ngoài ra, hãy sử dụng tấm hắt sáng hoặc đèn flash một cách thật linh hoạt.
Tấm hắt sáng
Có rất nhiều cách để sử dụng tấm hắt sáng. Nhưng cách đơn giản và phổ biến nhất (thường gặp trong ảnh chụp album cưới ngoài trời) là tạo một góc phản chiếu, đón nhận ánh sáng từ phía trên rọi xuống và hất ngược lên vùng bị đổ bóng của mẫu.
Đèn flash cóc
Đèn flash cóc đi kèm theo máy (built-in flash) bị khá nhiều người ghét bỏ, bởi chúng thường phát ra ánh sáng quá mạnh, đánh trực diện vào mặt mẫu, khiến ảnh bị lóa, màu ảnh bị “bạc” và giảm chiều sâu của ảnh. Tuy nhiên nếu biết sử dụng, cũng như trong nhiều trường hợp bất khả kháng, thì built-in flash vẫn rất có ích.
Việc đầu tiên cần làm là giảm bớt độ sáng của đèn flash. Trên một số mẫu máy tiên tiến hiện nay, lấy ví dụ Canon 60D, bạn có thể làm việc này bằng cách sau:
Vào Menu / Camera Setting (Tab 1) / Flash Control / Built-in flash func. setting / Flash mode: Manual flash / giảm exp. comp từ mức 0 mặc định xuống 1/2, 1/4, 1/8,… cho đến 1/160. Ánh sáng phát ra từ đèn lúc này chỉ còn làm nhiệm vụ đánh phớt nhẹ lên mặt mẫu, không ảnh hưởng tới hậu cảnh và không làm “bạc” màu ảnh.
Với máy ảnh du lịch, thông thường không chỉnh sửa được tính năng này, người dùng có thể sử dụng một miếng khăn giấy mỏng bọc quanh đèn flash của máy, dùng băng dính để dán cố định lại.
Đèn flash ngoài
Như đã nói ở phần trước, external flash cũng có thể tăng hoặc giảm cường độ sáng như built-in flash, nhưng nhờ các vật dụng tản sáng hoặc thay đổi hướng đèn, người dùng có thể kiểm soát nguồn sáng phát ra một cách linh hoạt hơn. Cách sử dụng external flash phổ biến nhất là gắn kèm diffuser, và hướng chúng lên trên một góc từ 45 đến 90 độ để tránh ánh sáng phát trực diện vào mẫu.
Ở phần cuối của loạt bài viết Hướng dẫn chụp ảnh chân dung, GenK sẽ hướng dẫn bạn đọc cách tương tác với mẫu, bố cục và chỉ đạo mẫu diễn xuất (posing) sao cho hiệu quả.
Xem tất cả các bài viết thuộc Chuyên đề máy ảnh số. Xem những bài viết thuộc Kiến thức nhiếp ảnh. Xem các bài viết về Kinh nghiệm chụp ảnh. |