Kỳ 1: Windows đã thống trị và thay đổi thế giới như thế nào?
| 09/05/2011 0:00 AM
Có đôi khi người ta lo lắng về việc bấy lâu nay Microsoft với Windows đã độc bá thị trường máy tính cá nhân. Nhưng có vẻ như hầu như mọi người đều vui vẻ với việc này.
Nếu cần phải bình chọn ra một cái tên có ảnh hưởng lớn nhất đến thế giới công nghệ nói riêng và cả thế giới nói chung thì Bill Gates với "đứa con tinh thần" Windows là một ứng cử viên sáng giá. Có một câu hỏi đặt ra là liệu sự thống trị của Windows có hại hay có lợi? Liệu có ai có khả năng (hay mong muốn) chấm dứt sự thống trị của hệ điều hành này trong tương lai gần? Ai là người có lợi khi thị trường PC không bị phân mảnh? Hãy tìm hiểu tất cả thông qua series bài viết sắp tới của chúng tôi. Trong phần này, bạn sẽ biết được nguyên nhân và cách thức Windows đang thống trị thế giới.
Windows - Thay đổi và thống trị thế giới
Chỉ hơn 20 năm trước, mỗi chiếc máy tính đáng giá cả một gia tài và lượng người biết sử dụng máy tính là không nhiều. Nếu như bạn khoảng hơn 25 tuổi và sử dụng máy tính từ đầu thập kỷ 90, bạn sẽ nhớ bạn phải khổ sở thế giới với giao diện MS-Dos (hay tốt hơn một chút là Win NC) với hàng loạt lệnh phức tạp, lằng nhằng mà hiếm có người dùng phổ thông nào nhớ hết. Tuy nhiên, đến Windows 3.1 mọi thứ đã khác với giao diện người dùng tương đối thân thiện và dễ sử dụng. Đến thời điểm hiện tại, bất cứ ai với khoảng 2 tiếng đồng hồ làm quen cũng có thể dễ dàng sử dụng các tính năng cơ bản của PC.
Tất nhiên, ai có cũng có thể nhìn thấy cách mà Microsoft thay đổi và điều khiển thế giới PC thông qua sự cải tiến các tính năng, thiết kế của Windows. Nhưng sự đóng góp lớn nhất của Windows là việc nó đã thay đổi cách tiếp cận và sử dụng máy tính của người dùng. Tôi tin chắc nếu hệ điều hành MS-DOS với hàng trăm, hàng ngàn lệnh, cú pháp phức tạp là số một thị trường thì PC vẫn sẽ là những cỗ máy kềnh càng, giá hàng ngàn USD (nếu tính cả lạm phát có lẽ phải hàng chục ngàn USD).
Nguyên nhân? Đó là quy tắc cung cầu của thị trường. Thị trường PC ngày nay phát triển mạnh bởi đơn giản nhiều người cần nó, cầu tăng đòi hỏi sự xuất hiện nhiều nhà sản xuất. Lúc này nảy sinh sự cạnh tranh, sản phẩm ngày càng tốt lên và giá rẻ đi. Kết quả là tạo ra nhiều người dùng hơn. Mà nguyên nhân nào khiến cho nhiều người dùng PC? Đó chính là họ có một HĐH đơn giản, dễ sử dụng, thân thiện và đương nhiên, Windows là cái tên được nhắc tới.
Thống trị? Rất nhiều người đã nhắc đến điều này khi nói về HĐH của Microsoft. Không ai phủ nhận sự "độc bá" của Windows trong thập kỷ 90 và những năm đầu tiên của thế kỷ 21. Tuy nhiên, gần đây, một số người bắt đầu bàn về việc Windows sẽ sớm mất đi ngai vàng của mình khi xuất hiện ngày càng đối thủ mà lớn nhất chính là MacOS - hệ điều hành của Apple.
Con số nhiều người quan tâm và lấy làm "cơ sở" cho luận điểm này là số thiết bị sử dụng Windows truy cập Internet đã giảm xuống dưới 90% và đối thủ Mac đang có con số khá khả quan: khoảng trên dưới 10%. Một số người còn đưa ra luận điểm rằng mốc "thống trị" 90% đã bị phá, Windows sẽ còn giảm nữa. Từ đây, họ cho rằng Windows không còn thực sự hấp dẫn cũng như giữ được vị trí người tiên phong trong giới công nghệ.
Tuy nhiên, một điều mà những người này vô tình hay cố ý quên mất là thị phần mà Windows giảm chủ yếu do sự lớn mạnh của smartphone và các thiết bị cầm tay như tablet - nơi mà Windows đã bị "đá bay" (smartphone) hoặc chưa thể thâm nhập (tablet). Chứ riêng thị trường PC (đặc biệt là desktop), họ vẫn thống trị tuyệt đối. Ngày mà Microsoft và Windows bị "lật đổ" (nếu có) sẽ còn rất xa.
Tại sao Microsoft thống trị lâu đến vậy?
Gần 30 năm thống trị và chưa có dấu hiệu sẽ dừng lại. Nguyên nhân nào khiến cho Microsoft giữ vững được ngai vàng của mình? Nguyên nhân nào khiến cho các đối thủ lại chấp nhận sự thống trị của Windows lâu đến vậy. Chúng ta sẽ tìm hiểu một phần qua bài viết này.
Microsoft quá xuất sắc và bất khả chiến bại?
Nguyên nhân đầu tiên mà nhiều người cho là đáp án của câu hỏi nằm ở sự xuất sắc của Microsoft. Tất nhiên, họ xuất sắc, chắc chắn không người nào có thể kết luận một công ty trị giá 220 tỷ USD có cỡ hơn 2 tỷ người dùng và doanh thu mỗi năm khoảng vài chục tỷ USD là không xuất sắc. Nhưng nếu nói họ bất khả chiến bại, luôn đi đầu trong các công nghệ mới thì không hẳn.
Hãy nhớ đến thất bại cay đắng của Windows Phone tại lãnh địa smartphone trước Symbian - HĐH đang "ngắc ngoải" của Nokia hay sự chậm chạp của Windows trong việc gia nhập thị trường tablet đầy tiềm năng. Các tính năng mới của Windows những phiên bản gần đây cũng không có quá nhiều đột phá và vượt trội so với đối thủ trực tiếp Mac OS X. Thậm chí, một số tính năng Windows còn phải học ở đối thủ.
Vậy, nguyên nhân của sự thống trị không đến hoàn toàn từ sự xuất sắc của Microsoft.
Là kẻ đầu tiên?
Nhiều người nghĩ rằng Windows là HĐH đầu tiên nhưng sự thật lại không phải vậy. Microsoft Windows ra đời bản đầu tiên 1.0 vào tháng 11/1985. Trong khi Mac ra đời vào năm 1984. Còn MS-DOS được Bill Gates xây dựng lại từ QDOS.
Hay nói rộng ra một chút, trong thế giới công nghệ, kẻ đầu tiên chưa chắc đã là người chiến thắng. Hãy nhìn lại những trường hợp gần đây như Google, Facebook hay iPhone và Android. Google ra đời sau Yahoo! nhưng đã đánh bại Yahoo! trên hầu như mọi dịch vụ từ mail cho đến công cụ tìm kiếm. Facebook ra đời sau Myspace nhưng đã khiến cho mạng xã hội này trở thành một trong những vụ mua "hớ" lớn trong lịch sử thế giới công nghệ, iPhone không phải smartphone đầu tiên nhưng nó đang là smartphone số một thế giới, Android ra đời sau nhưng đã trở thành HĐH phổ biến số một trên các thiết bị di động (đặc biệt là smartphone).
Vậy tại sao?
Dường như những nguyên nhân khả dĩ nhất đã khiến Windows đạt được giữ vững ngai vàng trên thị trường PC đã đều đã bị phủ nhận. Vậy đâu là chìa khóa đã dẫn tới thành công của Microsoft?
Chọn đúng "bạn"
Một nguyên nhân khiến cho Microsoft thành công chính là tầm nhìn và cách "chọn bạn mà chơi" của Microsoft. Dường như Microsoft luôn chọn đúng đối tượng để hợp tác và tạo thành những liên minh lớn mạnh. Điển hình nhất là cách mà Microsoft đã bắt tay với Intel và x86 để tạo thành liên minh bất khả chiến bại trong thị trường PC.
May mắn
Thành công của sinh viên chưa tốt nghiệp đại học nổi tiếng nhất thế giới công nghệ có một phần không nhỏ do may mắn. Tất nhiên, ý tôi không nói là Bill Gates thành công nhờ hoàn toàn may mắn và Windows cũng vậy. Tuy nhiên, việc sinh ra vào thời điểm làng máy tính bắt đầu manh nha, lớn lên đúng lúc là may mắn đầu tiên của Bill Gates. Thứ hai, việc IBM đã đồng ý để Microsoft giữ bản quyền Windows đã tạo nên Microsoft ngày nay. Nếu thời điểm đó, IBM kiên quyết, hoặc Microsoft trở thành một bộ phận phát triển phần mềm của IBM hoặc cái tên Microsoft đã bị lãng quen từ lâu.
Ngoài ra, còn một số nguyên nhân khác là do sự thiếu may mắn hoặc các chính sách của đối thủ đã rộng đường cho Microsoft tiến lên.
Được cả thế giới coi là chuẩn
Một nguyên nhân cực kỳ quan trọng khiến người dùng chọn Windows là việc... mọi người cũng dùng Windows. Gần như HĐH "chuẩn" của tất cả phần mềm, game,... đều là Windows. Mọi người từ lâu đã coi Windows là "linh hồn" của PC đến mức mà khái niệm PC gần như đã trở thành "PC chạy Windows". Ví dụ điển hình là các máy tính của Apple được gọi là Mac để phân biệt với PC chạy Windows (cho dù Mac cũng là PC).
Chi tiết hơn về vấn đề này sẽ được đề cập trong bài viết sau của series.
Microsoft tập trung vào giá trị cốt lỗi và biết "điểm dừng"
Thực sự nếu so về tính năng, khó có thể nói Windows tốt hơn hay Mac OS X tốt hơn. Đây chẳng qua là ai thích dùng hệ điều hành nào hơn mà thôi. Mac thất thế đơn giản vì Mac OS chỉ chạy trên các PC của Apple.
Đây chính là nguyên nhận khiến Microsoft nói không với việc sản xuất máy tính. Xét cho cùng thì đây là một quyết định khôn ngoan của Microsoft khiến cho các hãng sản xuất máy tính trung thành và duy trì sự thông trị của Windows. Chi tiết, xin mời các bạn xem lại bài viết trên.
Chính cảm giác an toàn và không bị chi phối và cạnh tranh mà Microsoft tạo ra đã khiến các NSX máy tính (như Dell, HP,...); NSX linh kiện (như Nvidia, AMD) hay các hãng phần mềm luôn trung thành và củng cố vị trí thống trị của Windows. Chiến lược của Microsoft đã đặt hãng vào vị trí thống trị và kiểm soát thế giới PC như hiện nay.
Và Windows đã thay đổi thế giới theo cách ôn hòa
Microsoft và Windows đã đem lại sự thay đổi lớn lao cho thế giới công nghệ nhưng bằng cách ôn hòa hơn nhiều nếu so với Apple. Ai sẽ là người thành công hơn thì chưa rõ nhưng cái cách mà Microsoft "xưng vương" dễ chịu hơn hẳn đối thủ. Thông qua Windows, Microsoft "dụ dỗ" thế giới sử dụng HĐH của mình đồng thời "nhả" thị trường phần cứng cho các đối tác. Họ từ từ, nhẹ nhàng thay đổi, chỉnh sửa HĐH hướng người dùng và NSX đến chuẩn riêng. Bằng công nghệ có phần trội hơn cộng thêm sự giúp sức từ các đối tác lớn như Intel, Microsoft đã thành công trong việc "chiếm đóng" thị trường PC.
Hãy nhìn vào cách Apple làm: họ tạo ra một "hệ sinh thái táo", ép người dùng theo những chuẩn mà mình quy định bằng những quy định quá chặt chẽ, Apple tuyên bố với thế giới: "hãy đi theo cách của tôi". Người dùng có thể chấp nhận nhưng các đối tác và NSX khác thì không. Còn lâu mới có chuyện HP hay Dell sản xuất thiết bị chạy iOS.
Bạn nghĩ chẳng qua là do Apple không đồng ý cung cấp? Tất nhiên, cũng đúng thôi nhưng không phải là bản chất của vấn đề. Kể cả, Apple có bán Mac OS, các NSX cũng phải cân nhắc rất nhiều (mà nhiều khả năng là không) chạy theo nền tảng của đối thủ. Hãy nhìn sang thị trường smartphone, Symbian đang thoi thói và iOS thì đang phải "một mình chống mafia".
Vậy việc thị trường PC không phân mảnh và nằm hoàn toàn dưới quyền kiểm soát của Microsoft ai sẽ được hưởng lợi? Những sự rạn nứt trong quan hệ và các ngã rẽ trong chiến lược sẽ ảnh hưởng ra sao đến tương lai của PC trong thời gian tới? Hãy đón đọc trong các bài viết sau.
(Còn tiếp)