Tìm hiểu, chinh phục và cách sống sót khi gặp lốc xoáy
| 31/01/2012 05:02 PM
Không một thảm họa thiên nhiên nào có thể sánh với lốc xoáy, xét trên cả 2 phương diện thẩm mỹ và khả năng tàn phá. Tạm đặt sang một bên sự sợ hãi và những điều mê tín dị đoan, đây có thể là cảnh quan tuyệt vời nhất mà bạn từng...bất hạnh được chiêm ngưỡng
Từ hàng nghìn năm nay, con người dường như luôn đứng trước cuộc chiến không cân sức với thiên nhiên. Rất nhiều huyền thoại, rất nhiều truyền thuyết đã được vẽ nên- từ những vị thần với khả năng thổi bay cả một đất nước chỉ với một cái.....hắt hơi, cho đến những con quái vật có khả năng san bằng cả một thành phố chỉ trong nháy mắt. Trên thực tế, những gì chúng ta đã, đang và sẽ phải đương đầu chính là những thảm họa thiên nhiên.
Sẽ là rất khó để mô tả về mức độ khủng khiếp của những thảm họa này, nhưng những số liệu thống kê về số người thiệt mạng, số công trình kiến trúc đã bị phá hủy cũng như hàng nghìn tỷ đô la tiền bỏ ra để tái thiết - đó có thể là những gì giúp bạn thấy chuyện gì sẽ xảy ra một khi Mẹ Thiên Nhiên nổi cơn thịnh nộ.
Với hi vọng cung cấp một vài nét cơ bản về những thảm họa này, từ mức độ tàn phá của chúng, cách mà con người dự báo và đề phòng chúng, và quan trọng hơn, cách giúp bạn sống sót, Genk xin gửi đến loạt bài viết: Làm cách nào để sống sót trước những thảm họa thiên nhiên, mở đầu với hung thần mang tên Lốc Xoáy.
Không một thảm họa thiên nhiên nào có thể sánh với lốc xoáy, xét trên cả 2 phương diện thẩm mỹ và khả năng tàn phá. Tạm đặt sang một bên sự sợ hãi và những điều mê tín dị đoan, đây có thể là cảnh quan tuyệt vời nhất mà bạn từng... bất hạnh được chiêm ngưỡng. Được mô tả giống như những chiếc vòi rồng khổng lồ nối liền mặt đất và bầu trời, lốc xoáy có khả năng di chuyển với tốc độ có thể lên đến trên 500km/h, để lại những vết nứt sâu hoăm hoắm trên mặt đất, phá hủy mọi thứ trên đường đi của chúng.
Ở một vài nơi, sự xuất hiện của lốc xoáy đã trở nên phổ biến. Chỉ riêng mình Hoa Kỳ đã phải gánh chịu khoảng 1000 trận lốc xoáy mỗi năm. Báo cáo về sự xuất hiện của hung thần này đã xuất hiện ở khắp mọi nơi trên Trái Đất, trừ Nam Cực. Trong khi những cơn bão thường yếu và chỉ xuất hiện ở những vùng hẻo lánh, lốc xoáy lại thường có mặt ở những vùng đông dân cư với mức độ hung hãn lớn hơn rất nhiều. Trận bão lịch sử quét qua 3 bang Missouri, Illinois và Indiana của Hoa Kỳ vào năm 1925 đã cướp đi sinh mạng của gần 700 người (và đó chỉ là số liệu trên báo cáo).
Lốc xoáy hoạt động như thế nào?
Hẳn bạn đọc không còn xa lạ với những xoáy nước xuất hiện trong bồn tắm hoặc bồn rửa mỗi khi tháo nước. Về cơ bản, những xoáy nước này có nguyên lý hoạt động tương tự như lốc xoáy. Mỗi khi bạn tháo nước, một dòng chảy hướng xuống dưới xuất hiện, khi dòng chảy này bắt đầu xoay với tốc độ đủ nhanh - một xoáy nước sẽ hình thành.
Nhưng tại sao dòng chảy này lại bắt đầu xoay? Có rất nhiều lời giải thích được đưa ra, và đây có thể là một giả thuyết: Hãy tưởng tượng bạn là một hạt vật chất trong khối nước. Bất chợt, bạn thấy miệng cống được mở ra, tạo nên một điểm hút, và bạn lao càng lúc càng nhanh về phía đó. Nhưng bạn nhận ra rằng xung quanh không chỉ có mình bạn, rất nhiều đối thủ cũng đang ầm ầm xông tới. Cộng thêm với động lượng rất lớn từ phía sau bạn, cuối cùng bạn thấy mình nhanh chóng bị đánh dạt sang 1 bên. Kết quả là một dòng chảy xoắn ốc được hình thành, và nó tiếp tục gây ảnh hưởng mạnh mẽ lên các phần tử khác, kéo chúng ra khỏi đường di chuyển của mình. Khi đã đạt đủ số lượng và vận tốc, một xoáy nước sẽ hình thành.
Đối với một cơn lốc xoáy, điều tương tự đã xảy ra, chỉ khác ở chỗ những phần tử nước giờ đây được thay thế bởi những phần tử khí. Vùng trung tâm cơn lốc có áp suất thấp sẽ tạo ra một lực hút rất mạnh đối với vùng không khí có áp suất cao ở xung quanh. Một dòng khí hình xoắn ốc hình thành, và dòng khí này với sự di chuyển rất nhanh sẽ làm tăng nhiệt độ vùng khí xung quanh. Khí nóng sẽ tiếp tục đẩy vùng trung tâm lên cao hơn. Quá trình trên cứ thế tiếp diễn, và sau một thời gian, lốc xoáy sẽ hình thành.
Lốc xoáy và sấm sét
Lốc xoáy không tự nhiên xuất hiện và ầm ầm lao về phía nhà bạn. Chúng được tạo ra từ những cơn bão, nơi không khí được nung nóng, có áp suất thấp và đã bắt đầu hình thành những "dòng chảy" ổn định. Nó cũng giống như 1 rock show, nơi mọi thứ đã bùng nổ thành bạo loạn.
Sấm sét được sinh ra từ những đám mây: đó là những khối không khí ẩm ướt, có nhiệt độ lớn và khi đã ở một độ cao nhất định, khối không khí này sẽ nguội đi và ngưng tụ thành những đám mây. Có những đám mây có thể "bay" đến độ cao trên 40.000 feet (tương ứng với 12.000m), tương đương với độ cao của tầng đối lưu. Khả năng tích tụ năng lượng của những đám mây này là rất lớn. Trung bình, 1 gram nước có thể chứa đến 600 calo nhiệt lượng, và với mỗi 1 gram nước bị đóng băng, 80 calo nữa sẽ được thêm vào. Năng lượng càng tích tụ nhiều, đám mây sẽ càng được đẩy lên cao, và càng lên cao, năng lượng lại càng được tích lũy. Người ta ước tính, 1 phát sét trung bình tạo ra một nguồn năng lượng vào khoảng 10.000.000 kilowatt giờ - tương đương với 1 đầu đạn hạt nhân 20 kiloton.
Trong một cơn lốc, dòng chảy đi lên của không khí là rất mạnh. Và nếu như đủ mạnh, một cơn lốc sẽ hình thành tương tự với cái cách một xoáy nước được tạo ra trong ví dụ trên. Trước tiên, tiền thân của vòi rồng sẽ được tạo ra với tên gọi mesocyclone, và nó thường rộng từ 3-10 km. Khi mesocyclone đã được tạo ra, xác suất khoảng 50% là những cơn bão sẽ leo thang thành một lốc xoáy trong khoảng 30 phút.
Trong một số trường hợp, lốc xoáy sẽ xuất hiện dưới hình thức một dòng xoáy duy nhất, nhưng thường thì sẽ có nhiều cơn lốc quay xung quanh trung tâm cơn bão. Dạng lốc - xoáy - trong - lốc - xoáy này có thể nhỏ hơn (đường kính khoảng 9 mét), nhưng chúng quay với tốc độ rất nhanh, và do đó, khả năng tàn phá là cao hơn rất nhiều.
Đường đi của một cơn lốc xoáy hoàn toàn phụ thuộc vào đám mây dông đã sinh ra nó. Trong nhiều trường hợp, lốc xoáy sẽ đi theo kiểu nhảy lò cò. Bạn có thể đã nhìn thấy điều này với những xoáy nước: bạn có thể dễ dàng chọc tay vào những xoáy nước và làm chúng biến mất, nhưng sau một thời gian chúng sẽ hình thành trở lại. Điều tương tự cũng có thể đã xảy ra với một cơn lốc xoáy, khiến chúng biến mất và tự xuất hiện trở lại.
Đến lúc này, có thể bạn sẽ tự hỏi làm cách nào mà những cơn lốc xoáy này có thể tự biến mất? Nên biết rằng, những cơn lốc xoáy cần đến sự bất ổn và sự chuyển động liên tục của những dòng khí nóng. Phá vỡ sự di chuyển của các luồng khí, làm mất đi độ ẩm của nó, hoặc phá hủy sự cân bằng không ổn định giữa không khí nóng và lạnh - một cơn bão sẽ không thể tiếp tục hoạt động được nũa. Thông thường, một cơn lốc xoáy sẽ chết bởi dòng chảy của không khí lạnh đến từ những cơn mưa.
Phân loại và đánh giá một cơn lốc xoáy
Một cơn lốc xoáy sẽ được đánh giá trên 2 phương diện: tốc độ di chuyển và thiệt hại tiềm năng. Thang điểm phổ biến nhất được sử dụng để đánh giá là thang Fujita, được đặt theo tên nhà khí tượng học Theodore T. Fujita. Theo thang này, những trận lốc xoáy phân loại thành 6 mức độ:
F0
Vận tốc gió: 64-116 km/h
Thiệt hại nhẹ: Bẻ gẫy các cành cây, thậm chí nhổ bật gốc các cây nhỏ. Có thể thổi bay các tấm biển, đèn tín hiểu giao thông và các ống khói.
F1
Vận tốc gió: 117-180 km/h
Thiệt hại trung bình: Mái nhà bị lật tung, các thể loại nhà di động có thể bị thổi bay. Phương tiện giao thông hạng nhẹ như xe máy, xe đạp dễ dàng trở thành những vật thể bay trên bầu trời.
F2
Vận tốc gió: 181-253 km/h
Thiệt hại đáng kể: Những cây đại thụ dễ dàng bị xới bật gốc, mái nhà nhanh chóng bị cuốn phăng, xe tải, tàu thuyền bị thổi bay. Vật thể nhỏ lúc này bị cuốn vào cơn lốc và trở thành thứ vũ khí mang tính sát thương rất cao.
F3
Vận tốc gió: 254-332 km/h
Thiệt hại nghiêm trọng: Phần lớn rừng rậm sẽ bị xới tung, xe lửa bị trật bánh toàn bộ và nhanh chóng bị lật đổ. Cơn bão lúc này sẽ đủ sức xé toạc các bức tường và thổi bay nóc căn nhà của bạn.
F4
Vận tốc gió: 333-418 km/h
Thiệt hại ở mức độ tàn phá: nhà cửa và các công trình kiến trúc khác bị san phẳng hoàn toàn. Ngay cả những phương tiện giao thông hạng nặng như xe ô tô, xe tải lúc này cũng có nguy cơ cao trở thành máy bay.
F5
Vận tốc gió: 419-512 km/h
Thiệt hại mức tối đa: ô tô, nhà cửa, cây cối....- tất cả những thứ có trên mặt đất sẽ nhanh chóng bị cuốn vào cơn lốc và trở thành những đợt tên lửa mỗi khi chúng văng ra ngoài. Ngay cả những công trình có nền móng vững chãi cũng nhanh chóng bị cuốn phăng.
Hẳn bạn đã từng nghe nói rằng một cơn lốc xoáy có thể làm cho căn nhà của bạn phát nổ, và cách duy nhất để phòng tránh điều này là mở toang tất cả các cửa sổ. Những người đưa ra giả thuyết này cho rằng, một cơn bão khi tràn vào ngôi nhà sẽ làm cho áp suất của căn nhà đó giảm xuống rất nhanh, và hệ quả tất yếu là ngôi nhà của bạn sẽ phát nổ. Nhưng điều này hoàn toàn không có thật. Trừ khi bạn đang sống trong một con tàu vũ trụ bị bắn rơi, những trường hợp còn lại, ngôi nhà của bạn vẫn đảm bảo sự thông khí cần thiết để tự động nổ tung. Mở tất cả các cửa sổ sẽ chỉ tạo điều kiện cho các mảnh vụn bắn vào và gây nhiều thiệt hại hơn.
Làm thế nào để sống sót trước một cơn lốc xoáy?
Một buổi sáng Chủ nhật đẹp trời, bạn đang ngồi rung đùi thưởng thức bộ phim ưa thích cùng tách cà phê nóng và tận hưởng bầu không khí yên bình xung quanh, bất chợt bản tin dự báo thời tiết bắt đầu với tin dữ: một cơn lốc xoáy đang hung hãn lao nhanh về khu vực nơi bạn sống. Bạn trở nên hoang mang cực độ và không biết nên làm gì vào lúc này? Hãy bình tĩnh và làm chính xác theo những chỉ dẫn dưới đây, cơ hội sống sót của bạn và người thân sẽ là rất cao.