Một vài năm trước, tại một hội nghị tập trung các chuyên gia công nghệ ưu tú, Google đã trình diễn một thiết bị gọi là Liquid Galaxy. Thiết bị này bao gồm 8 màn hình LCD lớn, nối tiếp nhau và tạo thành một vòng tròn, ở giữa là cần điều khiển joystick. Các màn hình khổng lồ thể hiện một cách sống động hình ảnh từ Google Earth, và cần điều khiển cho phép thực hiện một "chuyến bay" ở không gian ba chiều.
Sử dụng Liquid Galaxy giống như bước chân lên UFO của riêng bạn, có thể tự do zoom vào các đại dương, vòng quanh sa mạc, hay quan sát các nhà cao tầng trên thế giới. Cảm giác lượn xuống đường, dạo vòng quanh sông Mekong, đi tự do trong vùng tuyết trắng bao la của Bắc cực thật đến nỗi có thể làm chân bạn run rẩy.
Hình ảnh Google Maps rất chân thật.
Nhưng tất nhiên, những gì các bạn làm, và cả tôi nữa, hay quan sát bất cứ ai khác sử dụng Google Earth lần đầu tiên, chúng ta đều sử dụng Google Earth để dạo quanh khu phố quen thuộc của mình, hay tìm nhà mình từ hình ảnh vệ tinh. Thật kì lạ là trong một kỉ nguyên mà cơ hội khám phá những vùng đất mới lạ dễ dàng đến thế, chúng ta chủ yếu lại nhìn quanh khu vực mình sống.
Đó là một minh chứng cho tốc độ thay đổi của thế giới trong việc làm bản đồ, dù vậy, Liquid Galaxy bây giờ vẫn là quá cũ kĩ. Google đã có những kế hoạch lớn hơn nhiều. Vào tháng Sáu, Thượng nghị sĩ New York Charles Schumer tuyên bố đã sử dụng các máy bay loại "do thám quân sự chuyên dụng" để cung cấp hình ảnh 3D chi tiết hơn cho các thành phố lớn trên thế giới này.
Google cũng ra mắt Street View Trekker, một loại thiết bị với vài camera 15-megapixel để cung cấp hình ảnh về các con đường mòn, các hẻm hẹp, hay tầng rừng để hoàn thiện hơn bản đồ này. Hầu như mỗi tháng, các dữ liệu mới được bổ sung vào Google Maps: vào tháng sáu, 2000 dặm của bờ biển Anh, bao gồm chi tiết về đường, các cây cầu.
Và lần đầu tiên, sự thống trị của Google trong lĩnh vực bản đồ điện tử đối mặt với một mối đe dọa nguy hiểm: Apple đã thông báo rằng họ sẽ không còn bao gồm dịch vụ Google Maps trên iPhone hay iPad, thay thế bằng một công cụ khác của hãng, mà Apple tự tin tuyên bố: "Sẽ đánh thức các giác quan của bạn".
Apple Maps 3D.
"Chúng tôi tin rằng chúng ta đang chứng kiến một thay đổi sâu sắc hơn, trong việc lập bản đồ, thay vì chuyển đổi từ các bản thảo như thời kì Phục hưng" nhà bản đồ học Jerry Brotton của Đại học London cho biết. Việc chuyển đổi trong ngành in từng mở nhiều cơ hội hơn để mọi người tiếp cận được các bản đồ. Việc chuyển đổi để phổ biến bản đồ số tăng tốc và mở rộng sự phát triển của nó, nhưng cũng đồng thời chuyển đổi vai trò của bản đồ trong cuộc sống chúng ta.
Ý tưởng về bản đồ tỉ lệ 1-1 trên toàn thế giới, thu gọn mọi thứ trong đó, là một ý tưởng hay và được thực hiện nhờ Lewis Carroll và Jorge Luis Borges. Trong Harry Potter, có một bản đồ mà cho phép nhìn những người ở Hogwarts đang ở đâu. Nhưng trong thời đại của Street View và Liquid Galaxy, những bản đồ hư cấu này đã trở nên gần hơn, và mức độ chi tiết là thứ duy nhất mà các bản đồ đang thay đổi.
Đáng kể hơn, khoảng cách giữa bản đồ và thế giới thật đang ngày càng gần nhau hơn: khi Google Glasses, hiện đang ở dạng thử nghiệm, có thể chỉ dẫn đường đi, hay xem các nhận xét về một nhà hàng mà bạn đang nhìn, trực tiếp trên tầm nhìn của bạn, thì, "bản đồ" để làm gì nữa? Trong khi nghiên cứu về cuốn sách gần xuất bản của mình, A History of the World in Twelve Maps (Lịch sử thế giới qua 12 tấm bản đồ), Brotton đã một vài lần đề cập đến bản đồ tỉ lệ 1-1 với Google, nhưng họ không nhận được nhiều sự đồng tình.
Với nhiều người trong chúng ta, việc rút điện thoại di động để tìm đường đến buổi họp, hay một nơi nào đó, là một thói quen phổ biến hằng ngày mà khó có thể nhớ được hình thành từ lúc nào. Google Maps được triển khai vào năm 2005 - "và đó là bước khởi đầu", David Heyman, sáng lập của công ty bản đồ Axis Maps nói. "Trước đó, chúng tôi đang phát triển Mapquest, một giao diện cho việc tải bản đồ dạng tĩnh. Nhưng khi Google Maps xuất hiện, và chúng tôi cảm thấy như bị mắc kẹt trong môi trường thiếu tương tác đáng xấu hổ này".
Với Google Maps, mọi người có thể tạo ra các tùy biến riêng cho mình bằng cách chèn thêm các thông tin vào bản đồ của Google Maps: thông tin về khu vực, nhà ở, khách sạn, nhà hàng, các thông tin lịch sử, ...
Người dùng chia sẻ thông tin thêm trên bản đồ Google Maps.
Một vài năm trước, người đồng sáng lập Google Larry Page và Seagey Brin đã bị cuốn hút vào các hình ảnh phóng to từ vệ tinh được sử dụng bởi mạng lưới thông tin của Mỹ để báo cáo về các cuộc tấn công bằng bom mìn ở Iraq. Những đồ họa địa hình này được cung cấp bởi Keyhole, một công ty phần mềm mà CIA đã đầu tư hỗ trợ.
Và Page cùng Brin đã quyết tâm hành động theo đuổi niềm đam mê của họ bằng cách mua lại Keyhole, chỉnh sửa lại và cho ra đời Google Earth vào năm 2005. "Họ nói họ mua nó vì nó trông có vẻ hay hay" Brotton nói. "Nhưng tôi thấy bởi vì họ chắc chắn biết họ đang mua cái gì. Họ đã ra mắt nó với một thông điệp nhân văn, như vì môi trường, bằng cách sử dụng từ "Earth" - cho dù họ có thể gọi đó là "Google World", nhưng cái tên đó nghe có vẻ độc tài. Nhưng, họ biết những gì họ có được khi mua Keyhole, sẽ được tích hợp vào lĩnh vực tìm kiếm".
Điều đó cũng có lý, trong đó, việc lập bản đồ là những gì Google làm. Và Google nói về các dịch vụ của họ như Google Maps và Google Earth như họ đang cung cấp những dịch vụ đó cho vui, một cách chơi đẹp, như phần thưởng cho việc sử dụng dịch vụ trọng tâm của họ, Google Search. Nhưng một bộ máy tìm kiếm, trong một nghĩa nào đó, cần kết hợp cả thông tin và hình ảnh địa lý, và khi đó, cơ hội thương mại mở ra rất rộng.
Những kết quả tìm kiếm nhà hàng hay bác sĩ hay các hãng taxi, đều liên quan và thu hút đến các nhà quảng cáo, đặc biệt là khi nó có giới hạn về mặt địa lý, đảm bảo dịch vụ được quảng cáo luôn ở gần và sẵn sàng cho bạn sử dụng. Và một điều quan trọng khác, một điều vừa thú vị vừa nguy hiểm, tùy thuộc góc nhìn của bạn. Trong một thế giới của các smartphone có hỗ trợ GPS, bạn không chỉ truy cập dữ liệu của Google hay Apple khi bạn truy cập vào một bản đồ, mà, bạn còn thêm dữ liệu của bạn vào đó nữa.
Vậy chính xác những thông tin nào mà các công ty thu thập, và họ làm gì với nó, là những câu hỏi còn đang gây tranh luận. Nhưng, dễ dàng để nhận thấy các cơ hội thương mại. Điện thoại của bạn càng chỉ chính xác vị trí của bạn, thì các quảng cáo càng đến đúng người dựa vào vị trí bạn đang qua (Các quảng cáo trên Google đang dựa vào vị trí người dùng).
Không có lý do kỹ thuật rõ ràng, nhưng vì đổi lại cho hóa đơn điện thoại rẻ, bạn có thể đang không được chỉ đúng con đường ngắn nhất để đến nơi, và con đường bạn được dẫn có đi qua một của hàng Starbucks chẳng hạn. Kết hợp GPS với hệ thống định vị trong nhà, cái mà sử dụng điện thoại di động và các dữ liệu điện thoại khác để tìm kiếm vị trí của bạn chính xác hơn, các cửa hàng có thể dễ dàng nắm rõ sự di chuyển của khách hàng, điều chỉnh để tăng tối đa thu nhập cho cửa hàng của mình.
Sự chính xác và đầy đủ của các bản đồ.
"Các bản đồ đang dẫn dắt chúng ta" Martin Dodge, một giảng viên địa lý nhân văn của Đại học Manchester nói. "Không phải tôi hoang tưởng, nhưng tôi rất nghi ngờ và hoài nghi về các sản phẩm có vẻ như vô tội và trung lập, nhưng chính những sản phẩm đó đang hút tất cả các thông tin về hành vi và thái độ của chúng ta."
Đây là lý do tại sao, sự hoảng loạn của các phương tiện truyền thông về quyền riêng tư có vẻ như được đặt không đúng chỗ. "Việc tổ chức tiệc hay tắm nắng trong sân nhà của bạn không nên được public cho cả thế giới", thượng nghị sĩ Chuck Schumer của New York cho biết trong một tuyên bố. "Mọi người cần được cảm thấy tự do, không lo lắng về các công nghệ cao ngày nay vi phạm thô bạo đến quyền riêng tư của mọi người khi ở nhà".
Luật của nước Đức cho phép các cá nhân được yêu cầu làm mờ nhà của họ trên Street View. Tất nhiên, các cuộc tranh luận diễn ra. Nhưng thật khó để giải thích các bức ảnh chụp trên không trên vườn nhà bạn là một vấn đề lớn khi điện thoại của bạn luôn ghi lại tất cả những những hoạt động, sở thích và hành vi.
Đối với một vài người, sự lan rộng của bản đồ, khiến chúng càng thâm nhập sâu hơn vào từng góc của cuộc sống thực, gây nên nỗi sợ hãi, lo lắng. Với bản đồ luôn trong túi, có khi nào chúng ta mất khả năng đi lung tung, và đi lạc? Nếu chúng ta không ngừng nhìn điện thoại, thì khi bị tấn công bằng các lớp dữ liệu nơi ta đến, có phải chúng ta bị mất liên lạc với thế giới xung quanh? Có lợi ích nào đối với việc phải dừng lại để hỏi đường, một trong những trải nghiệm mà chúng ta đều có, nhưng có lẽ, sẽ biến mất, với sự phát triển của nhanh của dịch vụ bản đồ hiện nay trong một vài năm tới?
Nhưng những nhà bản đồ học không nghĩ vậy. "Tôi nghĩ chúng ta không dễ dàng đi lạc hơn trước kia," Heyman nói. "Giờ đây, khi đến một thành phố mới, tôi có thể đi bất cứ đâu tôi thích, mà không cần quan tâm, vì biết chắc mình sẽ có thể trở về được." Và ý tưởng rằng chúng ta đang mất liên lạc với hiện thực là không đúng, Brotton nói, "Thật ra điều đó thú vị hơn thế". Câu hỏi thật sự quan trọng là, ai kiểm soát những bộ lọc đặc biệt mà chúng ta sắp tới phải lệ thuộc vào? Google và Apple nói họ muốn kiểm soát không gian thực và ảo của con người".
Vậy điều gì là cốt lõi của vấn đề. Không khó để nhận ra mục đích bản đồ: để chỉ ra thế giới, một bản đồ tốt là một bản đồ chỉ thể hiện thế giới một cách chính xác. Nhưng điều đó không đúng. Bất kì vùng nào trên thế giới cũng đều có thể được mô tả trong rất nhiều cách: về mặt địa lý tự nhiên, thời tiết, tình hình kinh tế-xã hội. Theo truyền thống, những lợi ích của bản đồ được khai thác bởi quốc gia và quân đội của họ, bởi vì họ là những người đã làm bản đồ, và mục đích sử dụng chính cho bản đồ là mục đích quân sự (Với một bản đồ tốt, bạn đang nắm giữ cơ hội chiến thắng tốt hơn trong một trận đánh).
Giờ đây, quyền lực đang dịch chuyển. "Mỗi bản đồ", nhà bản đồ học Lucy Fellowes nói, "là một cách mà người khác muốn bạn nhìn thế giới theo cách của họ". Điều gì sẽ xảy ra khi chúng ta nhìn thế giới, theo con mắt của một vài công ty lớn ở California? Bạn không cần phải là một nhà lý luận theo thuết âm mưu, để tự hỏi về những cách tinh tế mà trong đó các giá trị và lợi ích của họ có thể đến khi định hình cuộc sống của chúng ta.
Câu hỏi mà những người làm bản đồ luôn bị hỏi trong những bữa tiệc, Heyman nói, là "liệu có còn gì để những nhà làm bản đồ làm không? Vì chúng ta đã có bản đồ cả thế giới rồi mà"? Câu hỏi này không thể sai lầm hơn. "Chúng tôi chỉ mới bắt đầu nắm bắt những gì có ý nghĩa trong một thế giới khi bản đồ đang ở khắp mọi nơi và trong đó bằng việc lập bản đồ, chúng tôi tạo bản đồ cho chính bản thân mình", ông nói.
Tham khảo: Guardian.
![[Quà tặng] Thử tài Google số 7: Mobile Security](https://gamek.mediacdn.vn/zoom/170_113/OrtvlOFyCsAYaJkXfY79OY8RDSBM75/Image/2012/09/article-1044535-02433C1800000578-412_634x774-crop-32b30.jpg)
