6 bí mật trong bức tranh “Thiếu nữ đeo hoa tai ngọc trai”: Từ danh tính bí ẩn của cô gái cho đến hoa tai không phải là ngọc trai
Thể Thao Văn Hóa | 02/01/2023 05:11 PM
Dù nổi tiếng đến vậy nhưng sau gần 4 thập kỷ, người ta vẫn đang tranh cãi xem cô gái trong tranh có tồn tại thực sự hay không?
“Thiếu nữ đeo hoa tai ngọc trai” là kiệt tác của họa sĩ người Hà Lan Johannes Vermeer, vẽ một cô gái trẻ đội khăn xếp phương Đông và đúng với tiêu đề của bức tranh, một chiếc khuyên tai ngọc trai quá khổ.
Năm 2006, người Hà Lan đã bình chọn bức “Thiếu nữ đeo hoa tai ngọc trai” là bức tranh đẹp nhất trong lịch sử hội họa đất nước. Nó được xếp ngang hàng với những tác phẩm như “Sự ra đời của thần Vệ nữ” của Botticelli hay “Guernica” của Picasso. Điểm tạo nên thành công cho bức họa là cái nhìn mê hoặc của cô gái và bối cảnh khó hiểu của nó. Thế nên người ta gọi đây là “Mona Lisa của Hà Lan”. Và cho đến tận ngày hôm nay, “Thiếu nữ đeo hoa tai ngọc trai” vẫn còn đầy những bí ẩn mà có lẽ con người không bao giờ có thể giải mã được hoàn toàn. Có rất nhiều chi tiết thú vị xoay quanh tuyệt tác này mà người yêu tranh có thể cũng chưa biết.
1. “Thiếu nữ đeo hoa tai ngọc trai” nhỏ đến bất ngờ
Với kích thước 44,5 x 39 cm, “Thiếu nữ đeo hoa tai ngọc trai” là một bức tranh khá nhỏ. Nó được xếp vào loại tranh tronie - một thể loại tranh tập trung vào khuôn mặt của đối tượng. Tuy nhiên, nó không ảnh hưởng đến chất lượng và tầm vóc của tác phẩm. Người ta không bao giờ có thể lướt qua nhanh khi xem hoặc bỏ lỡ do kích thước của nó vì nét mặt của người thiếu nữ có sức hấp dẫn mê hoặc, vô cùng nổi bật khi nằm trên tường Viện bảo tàng Mauritshuis ở The Hague, Hà Lan.
2. Danh tính của cô gái đeo bông tai ngọc trai
Khác với Mona Lisa, người ta có thể suy đoán ai là người mẫu trong tranh. Cô gái trong bức họa được cho là mô phỏng theo người thật, thế nhưng điều bí ẩn là đã qua gần 400 năm, người ta vẫn không thể tìm được bất kỳ manh mối gì về danh tính thiếu nữ này dù bức họa nổi tiếng đến vậy.
Kết luận tranh được vẽ theo người thật chứ không phải tưởng tượng là kết quả của một cuộc nghiên cứu năm 2018 của một nhóm các nhà khoa học quốc tế, những người đã kiểm tra chặt chẽ bức tranh bằng máy quét chuyên dụng và thiết bị X-quang. Dấu hiệu nhận biết rõ nhất là nền tranh không phải lúc nào cũng có màu đen mà là màu xanh lá cây thường được dùng để làm phông nền khi vẽ người mẫu.
Những thay đổi mà họa sĩ thực hiện trong quá trình vẽ tranh cũng chứng minh điều đó. Vị trí của tai, đỉnh khăn trùm đầu và gáy đều đã được sửa trước khi chúng hiện ra như trong tranh. Đôi lông mi rất mảnh của cô gái cũng là một dấu hiệu quan trọng vì một chi tiết mang hồn đến như vậy trong một bức tranh chỉ có thể đến từ việc vẽ một người mẫu ngoài đời thực chứ không phải từ trí tưởng tượng.
Có suy đoán cho rằng nàng thơ này không phải ai khác mà chính là cô con gái lớn nhất của Johannes nhưng không ai có thể chắc chắn.
3. Vermeer đã du hành gián tiếp qua “Thiếu nữ đeo hoa tai ngọc trai”
Johannes Vermeer sinh ra và sống ở Hà Lan cho đến khi qua đời ở Delft, Hà Lan. Ông là một người khá phản đối khách du lịch và không bao giờ rời quê hương của mình trong suốt cuộc đời. Mặt khác, bức tranh “Thiếu nữ đeo hoa tai ngọc trai” lại mang hương vị của thế giới - Johannes đã sử dụng chất liệu từ khắp nơi trên thế giới để vẽ nó. Để làm nổi bật màu sắc rực rỡ của nó, họa sĩ lấy nguyên liệu thô từ Mexico, Anh, Châu Á và Tây Ấn. Ông cũng đã chi rất nhiều tiền cho những thứ này, vì vào thế kỷ 17, những vật liệu đó có giá bằng cả gia tài.
4. Cô gái chưa chắc đang đeo bông tai ngọc trai
Nhà vật lý thiên văn người Hà Lan Vincent Icke đã đưa ra nghi vấn liệu chủ thể của Johanes trong tuyệt tác có thực sự đeo một chiếc bông tai ngọc trai hay không. Ông đưa ra khả năng chiếc bông tai có thể là bạc hoặc thiếc đánh bóng. Nếu nhìn kỹ vào chiếc khuyên tai, chúng ta thực sự có thể thấy là nó khá sáng bóng và phản chiếu như chất liệu bạc. Trong khi đó, đặc tính của ngọc trai là mang lại ánh sáng trắng mềm mại. Việc một người được gọi là bậc thầy về sử dụng ánh sáng như Johannes lại vẽ nên một viên ngọc trai sáng bóng hơn bình thường đã gây bối rối cho các chuyên gia.
Kích thước của viên ngọc trai cũng là một vấn đề. Chuyên gia Quentin Buvelot đưa ra luận điểm rằng: "Những viên ngọc trai lớn rất hiếm và chỉ có thể nằm trong tay những người giàu nhất hành tinh. Vào thế kỷ 17, những viên ngọc trai thủy tinh rẻ hơn, thường là đến từ Venice, cũng khá phổ biến. Chúng được làm từ thủy tinh, sơn mài để tạo một lớp hoàn thiện mờ. Có lẽ cô gái đang đeo một 'viên ngọc trai' thủ công như vậy''.
5. Tên bức tranh ban đầu không phải “Thiếu nữ đeo hoa tai ngọc trai”
Trước năm 1995, “Thiếu nữ đeo hoa tai ngọc trai” có tên là “Cô gái đội khăn xếp”, “Chân dung cô gái đội khăn xếp”, “Cô gái trẻ đội khăn xếp” và cả “Chân dung một cô gái trẻ”. Những tên này đã được sử dụng trong các thời kỳ khác nhau. Rõ ràng bức tranh sau đó không được kiểm tra kỹ lưỡng để tìm hiểu xem chiếc khuyên tai đeo là ngọc trai hay bạc, vì tiêu đề ban đầu được sử dụng không ám chỉ đến chiếc khuyên tai mà “nhân vật chính” dường như phải là chiếc khăn xếp.
6. Điều tạo nên không khí mê hoặc trong tranh
“Thiếu nữ đeo hoa tai ngọc trai” là tác phẩm nổi tiếng nhất trong sự nghiệp của Johannes Vermeers và cũng chỉ nổi tiếng sau khi tác giả đã qua đời từ lâu. Bức tranh miêu tả một thiếu nữ ngồi trước phông nền tối, tương phản tuyệt vời với làn da trắng và đôi mắt trong veo của cô. Cô ấy đang đội một chiếc khăn xếp màu xanh lam và vàng và đeo một chiếc khuyên tai ngọc trai lớn hình giọt nước. Điều khiến nó được yêu thích vượt thời gian không phải vì đôi hoa tai hay chiếc khăn xếp, mà là vì ánh mắt của thiếu nữ.
Nhà phê bình Michael Kimmelman đã viết: ''Vermeer bằng cách nào đó đã biến mất khi bạn nhìn vào một tác phẩm như 'Thiếu nữ đeo hoa tai ngọc trai', và những gì còn lại là đôi mắt phi thường của cô ấy, hướng thẳng ánh nhìn của bạn như xuyên thời gian''.
Vermeer đã đặt rất nhiều gương khắp trong căn phòng mà ông vẽ tranh. Mục đích của việc này là để định hướng cho đôi tay của họa sĩ và phân tích cách chúng di chuyển trong khi vẽ “Thiếu nữ đeo hoa tai ngọc trai”. Nhà phê bình Tracy Chevalier thì viết: “Khi bạn nghĩ về Mona Lisa, cô ấy cũng đang nhìn chúng ta, nhưng cô ấy chỉ ngồi trong bức tranh, khép kín, trong khi cô gái đeo bông tai ngọc trai thì ở ngay đó, như thể không có gì ngăn cách giữa cô ấy và chúng ta. Cô ấy có phẩm chất kỳ diệu là vô cùng cởi mở nhưng đồng thời cũng bí ẩn - và đó là điều khiến cô ấy trở nên hấp dẫn”.
Nguồn: Discover Walks, Radart Media